15

Fuxida. Primeira parte

Roel detívose diante dun coche en concreto, non era unha escolla ao chou. O ruído dun camión do lixo rompeu o silencio da noite nalgunha das rúas paralelas. Roel asegurouse de que non o vía ninguén, arrimouse á porta dianteira e meteu polo espazo entre o vidro e a goma unha lámina estreita e ríxida, de metal, que levaba agochada baixo a zamarra. Apertou cara abaixo con forza e o vello sistema de apertura cedeu, levantouse o pasador, a porta estaba aberta. Roel sentou e tentou mover o volante, rompeu o sistema de bloqueo e manipulou para arrincar o motor.

Roel acelerou, pisou embrague, cambio, primeira, acelerador, embrague, cambio, segunda, acelerador, embrague, cambio, terceira, acelerador, embrague e abandonou con velocidade, en cuarta, o Eixample. Dirixiuse á comisaría do carrer Noguer. Detivo o coche sen aparcalo a uns trinta metros da porta, limitouse a agardar dentro do Alfa Romeo vermello, agarrábase coas dúas mans ao volante, con forza, como se o volante fose unha áncora que o mantiña en tensión, alerta, até que chegase o intre axeitado. Era madrugada e case non había tráfico. Tampouco lle importaba moito se había testemuñas ou non.

Despois de liberar a súa ira pasaría polo carrer Mallorca, onde Marta escoitaba música, soñaba con illas gregas e unha fuxida inmediata, no piso franco que non se decidía a abandonar. Sería unha sorpresa, non había tempo para chamadas de cortesía, falar do tempo que había que non se vían e moito menos para negociar ou falar sobre o modo axeitado para saír da cidade. Roel sabía que entraría no piso, recollería á moza e marcharían de Barcelona, sen descanso, cara ao Segriá, na procura de quen se facía chamar Mireia Mainer.

O primeiro que recoñeceu na escuridade foron os uniformes verdes, despois as persoas. Os axentes Camps e Badié saían da comisaría. Foi o intre en que o volante recuperou a súa función no mecanismo do vehículo. Camps e Badié cruzaban a rúa e conversaban, escoitaron o ruído súpeto dun motor que se lles viña enriba. Pero non tiveron tempo de reaccionar. O coche golpeou as pernas de Badié e o seu torso cedeu, inclinouse con forza e a cabeza bateu mortalmente contra o capó. O coche pasou por riba de Camps producíndolle excoriacións, equimose, esfoladuras, desprendemento de partes brandas. Tamén morreu, Roel imaxinouno, non tiña tempo de pararse a comprobar o resultado da súa ira.

 

14

O Aparato

Mireia Mainer, así é coñecida polos membros do Aparato agás Jaume Bastida que sabe o seu verdadeiro nome, tamén está inmersa no proceso de dixerir as circunstancias inevitables da súa vida. Sabe que podería vivir durante un tempo considerable naquela vila do Segrià, baixo o nome de Mirelha Arnal e a escusa dun traballo a distancia. Está afeita a moverse, a sobrevivir, a soidade non é unha situación que lamente en exceso. Por iso preferiu non aceptar a posibilidade de agocharse no piso franco da rúa Mallorca e marchou de Barcelona sen a compaña de Marta.

Mireia accedeu á proposta de formar parte do Aparato polo seu propio interese e non grazas ás capacidades de Francesc Bastida para disimular, cun verniz de moral e ideoloxía, as actividades delitivas do grupo. Daquela o Aparato era un grupo non moi numeroso, como moito seis persoas, que se organizaba para cometer roubos especializados. Unha importante cantidade deses asaltos profesionais, case a metade, eran por encargo. Os recursos de Mireia, a súa especialidade, a razón pola que o Aparato necesitaba unha persoa coma ela, eran os seus coñecementos de arte románica e gótica.

Mireia Mainer foi educada dende nena entre monxas, no fervor relixioso do mosteiro de Ferreira de Pantón, e ao rematar o bacharelato foi enviada a Roma para continuar os seus estudos de arte sacro. A súa inclinación non naceu baixo o amparo do mosteiro, rodeada de hábitos, pregarias e rosarios. O lume de Mireia acendeuse coa experiencia reveladora da contemplación do arco de San Xoán de Panxón, vocación que a levou a especializarse en arte otoniano e nas relacións entre o Imperio Bizantino e o Reino Suevo.

retícula ilustrada

E agora estaba, anos despois, lonxe de Galicia, lonxe de Roma, nunha casa que forma parte da perfecta retícula urbana deseñada no seu día por un arquitecto ilustrado.

13

Empezar de novo

Era noite cando o xeneral Roel entrou, forzando a porta, na casa do seu irmán. Foi directo á cociña, abriu varios armarios e caixóns, rápido e nervioso, até que abriu o da mesa. A pistola estaba sobre os coitelos, os garfos e as culleres. Colleuna, comprobou que estaba cargada e levouna na man, examinando a casa. No salón atopouse coa presenza dunha botella de Żubrówka como único elemento decorativo da peza. O xeneral sentou no sofá na compaña da pistola e dalgunha forma sospeitaba, dende que as actividades do seu irmán empezaron a desenvolverse no país, que chegaría aquel momento en que se atopaba.

Roel non estaba ante unha encrucillada, xa non había opcións, nada que decidir, a razón pola que insistiría en encher unha e outra vez o seu vaso co aromático vodka pisado polos bisontes era para asimilar as consecuencias da situación e para pensar, isto si, no mellor xeito de manexala. Por unha banda, pensaba o xeneral, o seu irmán Francesc estaba máis que probablemente morto, levaba días desaparecido e nin sequera cos seus contactos puido saber nada sobre a súa sorte tras ser secuestrado no hospital.

Ademais, no panorama urxente da conxuntura, estaban o Aparato, do que non formaba parte dende que cambiara de identidade e Katerina, a vella compañeira de adestramento, vodka e mocidade. Había anos que eles dous, Roel e Katerina, mantiñan contacto por carta, era ela quen lle enviaba as botellas de vodka e, sobre todo, quen o animou a distanciarse do seu irmán e do Aparato. Non estaba seguro pero non era moi difícil imaxinar como reaccionaría ante a información que lle enviara a Varsovia, era evidente que chegaría dentro duns días a Barcelona co ánimo de atoparse co vello amante, con alguén a quen non podería atopar.

E finalmente, por suposto, estaba o seu propio futuro, as decisións inevitables que debería tomar. Porque as autoridades non tardarían moito en unir fíos, ao xeneral Roel non lle quedaba moito tempo antes de que descubrisen os seus lazos familiares e a súa vida de outrora. Un día, hai moito tempo no pasado, tivera que tomar unha decisión semellante, deixar de apelidarse Bastida e comezar unha vida nova que o levaría ao xeneralato. Agora, as circunstancias obrigábano a comezar de novo, abandonar a máscara, volver ser o que era e, ironicamente, camiñar pola senda que noutro tempo desbotara.

12

A carta do irmán

Katerina recibiu as novas sobre Francesc grazas a unha persoa da que había tempo non sabía nada, unha persoa que había anos que non vía, tanto coma o tempo que non tiña contacto con ese paciente 500-A que estaba hospitalizado na Santa Creu i Sant Pau. Desfacerse daquelas ataduras axudáraa a cambiar de vida. Non fora algo moi premeditado, simplemente, cando Francesc marchara de Varsovia por última vez, deixara de ter a posibilidade de facer as cousas que facía. Deixou de atracar bancos e, despois duns meses de intranquilidade, deixou de preocuparse por se estaban a seguila ou non.

En canto abriu aquel sobre sen remite e leu as palabras que contiña a folla, Meu irmán está ingresado no hospital de la Santa Creu i Sant Pau, grave. Paciente 500-A, Katerina volveu sentir o lóstrego de morriña e saudade daquel derradeiro día ao seu carón. O sol, o silencio mentres cosía e aquela aperta definitiva que marcou a súa separación. Era como un instinto irrefrenable que sempre lle acontecía ao lembrar ao amado dos vellos tempos. Nos segundos posteriores chegaba o momento consciente, a forza da vontade que busca a lóxica que xustifica o que xa é o pasado inevitable. Foi o que tiña que ser, non había outra posibilidade, era unha relación imposible, inviable etc.

Pero aquela mañá, Katerina, pensou naquel parche de Negu Gorriak, naquela cazadora que lle comprara a nai, Katerina non quixo racionalizar os seus sentimentos e non o dubidou. Comprou un billete de avión a Barcelona, vía Berlín. Necesitaba ver unha vez máis a aquela persoa que lle ensinara a disparar, a saber se a seguían, a conducir con habilidade e, sobre todo, o mellor que se lle daba a Francesc bastida: buscar unha xustificación moral á violencia e aos seus actos delictivos.

O certo é que Katerina, cando Katerina recibiu aquela carta na súa casa de Varsovia, Francesc Bastida,  o paciente 500-A, xa fora torturado, estaba morto, desfeito sobre o lixo e entullo do vertedoiro de Barcelona. Katerina deixouse levar pola anguria, pola presión do tempo ao recibir as novas. Katerina mercara os billetes cun desexo que non se cumpriría endexamais, nunca máis podería apertar e bicar ao mozo que fora o seu amante.

Pero isto, que Francesc fora torturado até a morte, non o sabía nin o seu propio irmán, o remitente da carta, o xeneral Roel.

11

No piso franco

Marta recorda a primeira vez ao carón de Francesc Bastida. Pensar no futuro non tiña sentido ningún daquela, pensar no futuro era unha contradición dentro do contexto da aposta que facían ao coller aquel ritmo salvaxe de vida de delito, viaxe e confidencialidade. E como agora chovía sobre as rúas de Barcelona, como era evidente que xa non había marcha atrás, Marta botou man do tocadiscos para acalar as voces de desespero que bouraban na súa mente. Non adoitaba estar nunha situación como aquela, de non saber o que facer.

tocadiscosMarta pensaba nos primeiros días ao carón de Francesc Bastida, en Grecia. O disco comezou a moverse e a muller, que pechaba os ollos na procura da memoria do sol, recordou ter recollido unha pedra de entre as areas dunha praia moi preto de Rodas da que agora non lembra o nome. Francesc pedíralla dun xeito estraño, cun ton na voz que molestou profundamente a Marta, Francesc pediu a pedra como se o feito de que estivesen a deitarse xuntos lle outorgase certa capacidade para demandar, para posuír aquela pedra. Marta negouse cun riso que ocultaba a decepción e gardou a pedriña no peto do pantalón branco.

Marta pensaba na primeira noite ao carón de Francesc Bastida, en Grecia, deitados os dous sobre o mesmo leito. Agora que tiña aquela pedra sobre a palma da man, agora que mira a pedra, Marta lembra con desafección que aquela noite toda a xeoloxía e a flora do mar Exeo participaran da súa suor e da súa rabia sobre as sabas. Porque sente unha desafección semellante á que sentiu pola pedra ao chegaren a Varsovia. A cor azul aquela que non semellaba propia dunha pedra, desaparecera ao marchar do abeiro do sol do mediterráneo oriental.

Marta pensaba na primeira sensación ao carón de Francesc. E quizais non o faría do mesmo xeito se soubese que aquel home estaba tirado nun vertedoiro a varios quilómetros da cidade. Entón escoitou un forte balbordo na rúa. Pechou a man gardando no interior do puño a pedra e asomou con coidado esaxerado ao vidro da xanela, aínda non era posible que puidesen tela localizado. Unha longa manifestación de dignidade pasaba polo Carrer Mallorca e os berros semellaban recitar unha ladaíña estimulante, o produto dun desexo irrealizable de fuxida e esperanza: Samotracia, Lesbos e Rodas! Eubea, Tassos e Quios! Tiña que arriscarse, tiña que moverse.

11

Mientras descendía por la ladera, Francesc comenzó a pensar con más claridad. Eran él y la oscuridad, como ciegos amantes intentando verse el uno al otro, palpándose los cuerpos como animales perdidos. Los latidos de su corazón eran lo único que podía oír, rápidos como los de un caballo en pleno trote, como queriendo salir de su pecho de un momento a otro.

Por primera vez en mucho tiempo, se concentró en apreciar la simple e indiscutible verdad por el silencio, tan enorme y claro en aquella larga noche. Allí, entre rocas y vegetación, aquel silencio se le entregó totalmente, envolviéndole con un mudo abrazo. Se le abrieron los oídos a todos esos otros sonidos misteriosos cuya existencia siempre había desconocido.

Aquellos eran sonidos escondidos en lo más profundo de su ser, atrapados entre latido y latido de su corazón, o simplemente ocultos tras el gutural sonido producido por su saliva al tragar. La mayoría de aquellos sonidos eran prácticamente inaudibles, fácilmente ahogados por el rumor de su estómago en las largas horas de ayuno, o el chirriar de sus dientes en momentos de extenuante esfuerzo físico.

Ruidos que habitaban los más oscuros y profundos rincones de su cuerpo, y que ahora por fin alcanzaba a distinguir. Fue sólo en aquel momento, concentrado en esas débiles ondas y vibraciones que acariciaban sus oídos, que finalmente fue capaz de oírla; tenía la voz más hermosa que jamás antes había oído.

“Prefiero no decirte mi nombre”, dijo aquella voz femenina, salida de la nada. “Tengo miedo de que todo lo que acaba de empezar pueda desaparecer en el momento en que lo haga. Lo he visto suceder muchas veces antes”

Francesc no comprendió entonces el porqué de aquella precaución. Nunca acabaría de comprenderlo. Años más tarde, sin embargo, en su lecho de muerte, Francesc confesó que aquel día, se había entregado en cuerpo y alma a la dueña de aquella misteriosa voz. Jamás volvió a pensar en nadie más. Se prometió a sí mismo que la amaría para siempre en silencio. Y eso hizo. Dedicó el resto de sus días a servir a una mujer a la que nunca podría ver.

Allí, entre rocas y vegetación, aquella bella chica también se le entregó totalmente, en silencio, envolviéndole con un mudo abrazo.

10

Na comisaría del carrer Noguer

Cando Francesc Bastida se decatou de que fora arrestado de xeito non oficial por policías, de que fora secuestrado, xa era tarde de máis. Foi trasladado nunha furgoneta azul á comisaría situada no carrer Noguer. El non tiña coñecemento destes datos pero tampouco non lle serían relevantes, cego e amarrado a unha cadeira de rodas era perfectamente consciente do futuro que lle agardaba nas mans daqueles homes. Francesc Bastida concentrou daquela os seus esforzos na razón, Francesc Bastida preocupouse de manter a mente forte, de vencer, cando menos, a batalla psicolóxica.

Cando a comitiva chegou ao destino e traspasou as portas da comisaría, o axente Pere Ríos foi testemuña, viu os compañeiros Camps e Badié que introducían a un home, vestido cun pixama de hospital e cos ollos tapados por unhas vendas moi aparatosas, polos corredores que dan ás dependencias de interrogatorios. O axente Ríos tamén sabía o que pasaría pero pensou que non era da súa incumbencia, que non tiña nada que denunciar e moito menos que investigar, que o faga un xuíz. Pero Ríos non ignora que o xuíz non o fará porque a lei xa está deseñada para que non pase nada. Ríos quedou coa conciencia tranquila tomando un café e lendo un xornal de formato berlinés.

Os axentes Camps e Badié trasladaron ao retido a unha sala onde se atoparon co comisario Martínez, un experto en diversas técnicas que aprendera en Alxeria, Indochina e Buenos Aires. Martínez agardaba con impaciencia e descansado, sabía que tería que dirixir un método de traballo complicado que require de grandes doses de sangue fría. Pero desta volta, despois de moitos anos, non trataría cun detido, o nome de Francesc Bastida non estaba escrito en rexistro ningún, o comisario non tiña que preocuparse polo estado en que quedase a vítima.

Durante 110 horas o comisario Martínez estivo transmitindo os seus coñecementos aos axentes Camps e Badié. Na última pausa para fumar chegaron a falar en termos emotivos sobre a xustiza e as razóns polas que ingresaran no corpo, conversa que fixo abrollar unhas bágoas dos ollos de Badié. Chegaba o movemento final. O comisario introduciu o canón do seu revólver polo ano de Bastida que sentiu a mira da arma, sanguinolenta, a saír do seu corpo. Pero está canso de máis para queixarse e cae morto ao chan de porlan que regou durante cinco días cos seus fluídos.

9

Nove

O primeiro foi un libro, un agasallo de seu avó, que semellaba inocente dende a mirada daquela nena que aprendera a ler ben cedo e á que aquel home, viúvo tamén de forma temperá, ensinara a localizar, con certas evocacións que a nena non identificaba con claridade naquel tempo, topónimos, lugares como Varsovia, o río Volga ou a península de Crimea acochada no Mar Negro. Todo para que a nena fuxise durante un tempo do ambiente derrotado e triste, pegañento, do barrio de barracas onde vivían, ao carón do Mediterráneo.

A data da morte do poeta era clara na biografía que iniciaba o libro de poemas. Era a mesma biografía que encontrara despois noutros libros, unha biografía demasiado breve. Até que, coa idade de 15 anos, un pouco por casualidade, a adolescente soubo que aquel poeta fora asasinado por un pelotón de fusilamento de xeito extraxudicial. Ela estaba certa de que tiña que haber alguén que lembrase máis detalles, que lembrase aquel feito, que alguén debería estar en disposición de dar pistas a posibles vingadores, que puidese indicar datos fidedignos sobre as persoas que estiveron involucradas na morte, no asasinato do poeta.

O segundo elemento que empurrou a Núria a deixarse caer na vinganza empezou co paso lento dunha zodiac pola praia, preto da barraca, e que levou á adolescente a fixarse no mar, a ser testemuña da escena salvaxe que estaba a piques de producirse. Ve unha muller, a varios metros, que sostén algo entre as mans, semella encollida sobre si mesma. O ruído do motor da zodiac acala e a lanterna, era iso o que soportaba a muller entre as súas mans, emite un sinal composto por tres golpes de luz.

Entón Núria escoita un ruído e tírase ao chan de xeito automático, como se fose a chamada dun instinto que moito despois a sacaría doutras situacións semellantes, cando toda a praia se ilumina de súpeto polo artificio de grandes focos. A muller cae ao chan empurrada polo ímpeto dunha corda que leva atada ao van. A adolescente mira abraiada un grupo de sombras verdes que se achegan dende a liña que forman os focos, con metralletas, e que matan sen piedade ás persoas sorprendidas que baixan da zodiac. Aqueles derradeiros minutos da execución arrástranse pola esfera da memoria de Núria. Iso e o terceiro elemento: o garrote vil en que mataron a seu irmán.

8

O pasado que volve irremediablemente

A noite anterior notouse tremendamente canso e cunhas cóxegas na gorxa, nas amígdalas. Estaba seguro de cal sería o seu estado ao día seguinte. Tería calafríos, non podería tragar absolutamente nada e, sobre todo, estaría dunha mala hostia descomunal, pero vaia, iso non lle importaba moito. O xeneral Roel, malia a certeza sobre o seu futuro estado de saúde, sacou a botella do armario e mandoulle ao peito uns cantos grolos de vodka, Żubrówka, o que pisaron os bisontes. Que máis daba, a febre sería inevitable e polo menos aquilo axudaríao a durmir ben.

Ao espertar tocou coa man a testa. Ergueuse de todas as formas, duchouse, afeitouse e subiu ao coche oficial. En canto chegou ao búnker, foi directo ao salón de oficiais, sentou na mesa máis afastada, de costas á porta de entrada. Abriu o menú como se fose atopar algo novo, algo que o axudase a non marearse sobre a mesa. O camareiro chegou ao seu carón. Macarróns con salsa de tomate, moita salsa de tomate por favor. E queixo. E un vaso de viño. O camareiro tomou nota mental, xirou e tamén xirou o corpo do xeneral, para trasacordar. Que sexa mellor unha botella. A ver se mazándose ben axudaba ao corpo a non sentir as secuelas daquel fodido estado gripal.

A noticia de que Francesc Bastida fora secuestrado durante un incendio intencionado no hospital foille comunicada ao xeneral segundos antes de empezar a comer. Escoitou a voz do comandante Sardá, ás súas costas, xusto cando acababan de pousarlle sobre a mesa, diante dos fociños, o prato de macarróns con moita salsa de tomate. O xeneral chegou a pensar que era o propio comandante quen lle servía o prato. Ademais, o camareiro tamén era un inútil, esquecera o queixo. Berrou con forza. Onde está o puto queixo?

O xeneral Roel mirou o documento do servizo secreto que informaba sobre o rapto, o xeneral contemplou o texto que describía o feito e que o comandante lle ofrecía. O xeneral botaríalle as culpas, durante algúns días, á visión daquel papel que o comandante lle ensinaba tapándolle a visión dos macarróns a nadar en salsa de tomate. Pero o certo é que había outras razóns que provocaron a súa carreira ao lavabo onde trousou até o primeiro bocado da súa vida. Non lle quedaba máis remedio que acabar a farsa, enfrontarse ao pasado, marchar.

7

Hubo un tiempo en el que vivíamos alimentados por todos aquellos fuegos, dejándonos consumir por las bellas criaturas que domaban las llamas, seres inalcanzables que jugaban a quebrar nuestros cuerpos de papel. Las noches eran largas, los días insignificantes, pero no era el tiempo lo que importaba entonces. El tiempo sólo significaba horas que no se podían desperdiciar y momentos que los que acordarse para siempre. A golpes de pala trabajábamos día y noche, imparables, las llamas secando el sudor de tantos de nosotros.

Cuando pienso en lo que hacía antes del Segon Origen me cuesta incluso creerlo; parece tan sólo un recuerdo conservado por otra persona. Cavar era muy distinto a dar misa. Mi cuerpo enclenque, desentrenado tras años de un trabajo tan sedentario, no parecía estar preparada para cavar durante horas: nadie parecía estar preparado para algo así, pero todos lo estuvimos.

Trabajábamos en silencio, nadie hablaba; era un gasto inútil de energía cuando aun quedaba tanto por hacer. Una sonrisa o un gesto bastaban. Éramos millones, situados uno tras otro en una fila que se prolongaba hasta mucho más lejos de donde nos alcanzaba la vista. Y todos cavábamos día y noche, sin descanso.

Y aquellos seres, dolorosamente bellos, danzaban junto a las llamas para mantenerlas encendidas. Y nos sonreían, con rostros tan hermosos que encendían nuestras almas con cada gesto. Y el fuego, valiente, nunca había ardido con tanta intensidad. Fueron cinco días en los que nuestra tierra no existió, en las que nuestros antiguos calendarios dejaron de tener sentido alguno. Una nueva era abría sus puertas; Francesc la llamó TT1.

También él fue el que nos dijo lo que en el fondo todos ya sabíamos pero no nos atrevíamos a imaginar: las cosas iban a cambiar. Habían empezado a cambiar aquel último nueve de noviembre del antiguo y ya olvidado calendario, y nos sorprendió que el cambio llegara de aquella forma: el fuego. Recuerdo que aquel día, mientras recogía los últimos objetos utilizados en la que sería mi última misa, sentí algo que nunca antes había sentido. Todas y cada una de las personas con las que he hablado de ese momento experimentaron la misma sensación. En otros lugares, en medio de otras situaciones, pero siempre la misma inconfundible sensación.

Nos sentimos libres.

Recuerdo también como al caminar hacia el enorme pórtico del monasterio, las llamas ya se asomaban por las grandes ventanas. Lo devoraban todo.

Entonces respiré hondo y di los últimos y pesados pasos hacia el final.