Category: kréyòl

40

  By

Maché. Touléjou, mwen ka maché. Mwen ja pèd onlo fwa an ti péyi a yo la. Mwen ja maché jis tan pyé an mwen fè mwen mal. Mwen ja touné viré an tout ti lari ki ni koté ti kaz la. Mwen ja fè lantou a bou a moun la. Mwen ja pran on kaw pou ay gadé pli lwen ka ki ni. Mwen ja gadé moun ka maché. Yo paka pèd kon mwen. Yo pa ka vansé san menm savé ki koté yo ka alé, mé mwen sé maché mwen ka maché.

Mwen ka maché pas mwen pé pa rété sizé an ti kaz san fè ayen. Mwen pa gen sav sa mwen ka fè la, poukisa sé an ti péyi lasa mwen rivé, konbyen tan mwen ké rété la é mwen pa anvi pozé mwen twòp kessyon alò mwen ka maché. Mwen ka gadé moun ka viv vi a yo san pozé twòp kessyon. Yo kay travay, yo kay fè kous, yo kay bwè.

Bwè la. Sé on biten mwen vwè tousuit. Apa ti bwè sé moun la ka bwè mézanmi! Yo di gwadloupéen ka bwè onlo ronm, yo ka bwè chanpagn. Yo di sé gwadloupéen ki ka bwè plis chanpagn asi la tè mé ès yo ja gadé ki moun ki ka bwè plis byè? Ki moun ki ka bwè plis wiski?

Lè lannuit tonbé, yo ka maché kon zonbi. Yo ka bigidi. Yo ka apiyé an poto. Yo las. Bwè la. Bwè la ka fè moun pèd chimen a kaz a yo. Mwen paka pès lannuit. Mwen maché lannuit on fwa é zonbi baré mwen an chimen la. Yo té ka palé fò, yo té ka hélé an mwé. Bwè la fè yo maché an mitan a lat-ri a moun la pou fè loto klaksoné. Lannuit sé yenki dézòd an lari a yo la. Mwen doubout dèyè finèt an mwen ka gadé dézòd bwè la ka fè é mwen pé pa soti. Janm an mwen pé pa rété an plas. Sé maché an ka maché an ti kaz la.

39

  By

An pé lévé chak maten adan on péyi étranjé. An pé maché chak jou anba lapli. An pé étenn lespri an mwen pou ay travay kon robo chak jou Bondyé fè. An pé maché kon zonbi é ay fè tousa mwen ni pou fè san kalkilé twòp. Kon otomat. An pé kontinyé konsa lotan si tini mizik. Si kaks an mwen anlè zorey an mwen pou kouté listwa a Captain Rugged, an ké pé kontinyé alé. Si lè mwen ka maché-kouri-pédalé an lari a moun la, sé on Balad Kréyòl ki ka dousiné mwen, an ké pé kontinyé alé.

An ké pé sizé douvan lanmè pou sonjé péyi la si konk  a Jazz Ka Philosphy ka soné an tchè an mwen. An ké pé lésé dlo koulé an zyé an mwen lè mwen ka sonjé Trayvon é kouté Strange fruits.

RS1

La vi a ka woulé woulé ay, tan la ka pasé, lanmizè ka kontinyé é mwen la ka gadé tousa ki ka fèt, doulè ki ka tonbé anlè moun, menm goumé la ki ka rikoumansé chak jou. Nonm ki ka détrui planèt la. On boug fou ka kriyé byento tousa ké fin! An ka gadé syèl la é si démen an ka vwè twa boug ki ka désann anlè chouval a yo, an péké menm étoné. Sé foukan la vi la ka foukan é mwen pa étoné. La vi la té ja an pangal lè mwen vwè jou é chak jou sa ka vin pli mové.

RS2

Si tini gwoka é gospel, tini tibwen lespwa an tchè an mwen é mwen ké pé kontinyé vansé.

music-vinyl_00381148

38

  By

Es ou ka sonjé lanmè blé lè nou té ansanm?

Nou téka gadé jan lanmè ka ouvè dé bra ay pou i pé vlopé syèl.

Es ou ka sonjé lanmè blé lè nou té ansanm?

Nou té ka révé jan lanmè an bouch nou ké ni on gou myèl.

Nou té vlé alé on dòt koté.

Pou nou pé vwè an réalité si lanmè dous kon an rèv nou.

Nou té vlé alé on dòt koté.

Pou nou pé vwè si lavi pli dous lòt koté lanmè.

Nou té vlé alé an fon lanmè.

Pou lésé chalè a dlo a karésé kò nou.

Nou té vlé alé an fon lanmè.

Lésé vag vin vlopé nou, méné nou lwen o lwen o.

Nou té vlé alé on dòt koté.

Nou té vlé alé an fon lanmè.

Alé on dòt koté pou nou pé sa rikoumansé.

Méné nou alé.

Janbé dlo a.

 

37

  By

I di mwen i kontan i pani ayen é mwen koumansé chanté bay.

Gen onlo moun lè yo déwò yo ka ganmé

Lè yo vwè dé pyé aw ate yo ka grigné

Pa bizwen style

Mizik ka jouwé an têt mwen, ka fè mwen souri

Gen onlo fanm yo gen on nom pou ba yo bèl flè

Ka maché adé an lari, palé, dansé, ri

Pa bizwen love

Mizik ka jouwé

Pa bizwen ayen non

Gen onlo moun an lari la yo ka stylé

Lè yo vwè jan lenj aw chité yo ka grigné

Pa bizwen feeling

Mizik ka jouwé an tèt mwen ka fè mwen souri

Gen onlo fanm yo gen on nonm pou ba yo bèl flè

Méné yo drivé an vwati

Pa bizwen sik sosé an myèl

Mizik ka jouwé

36

  By

Zozyo

????????????????????????????????

Gadé dé gém fenmé. Mwen paré pou ou fè, fè tout kò mwen chanjé. Fè mwen janbé lanmè. Ban mwen dé janm ki gran. Ban mwen on kò ki ho. Pou mwen pa tonbé nan lanmè, mwen vlé janbé dlo.

Gadé dé bram wouvè. Mwen paré pou kenbé tousa ou pé voyé pou fèm janbé lanmè. Ban mwen dé zèl ki gran. Ban mwen dé zèl ki laj. Pou volé nan niyaj, alé dèyè loséan.

Gadé dé gém wouvè. Dé men mwen vid, gadé. Mi dé pyé mwen atè, pa rivé janbé lanmè. Ban mwen on kè ki gran. Ban mwen on kè ki gro, pou péyi mwen rété adan-y lèm pa janbé dlo.

35

  By

Mwen ja maché a goch a dwat. Mwen ja kouri tout koté. Mwen ja gadé douvan, mwen ja touné pou gadé dèyè. Mwen ja rété doubout san boujé, pa menm souflé two fò. Rété la ka kouté. Pani tanbou!

Pani tanbou an péyi an moun la mézanmi! Pani tanbou! Ka mwen kay fè? Kijan mwen pé viv?! Kijan mwen ké pé maché an péyi a yo la? Mwen ja ka santi mwen ka maché an mannyè kwochi. Mwen ka manké tonbé. Pani tanbou an péyi a moun la!

Mwen ja gadé tout frè, tout sè mwen ka vwè an lari a yo la. Mwen ja mandé yo ki koté yo sòti. Kijan yo fè rivé la. Es sé la dévenn ki té enmé yo menm mannyè i enmé mwen, ki fè yo rivé isidan? Ka yo menné an sak a yo? Ki mizik yo chayé èvè yo? O tanbou la, frè an mwen? Es ou menné tanbou aw?

Ka ou ka di? Pani tanbou? Ay, mézanmi, mwen ka santi mwen ja ka pèd fòs. Tchè an mwen paka bat menm jan la i té ka bat avan. Kadans la chanjé. I tibwen las, i an rita. Kò an mwen ka vansé on mannyè molokòy. Mwen ka éséyé frapé lanmen mé son la pa bèl. I pa ka ban mwen pon fòs. Tanbouyé o tanbouyé! Mwen savé byen ou ka vwayajé. Ou ka menné tanbou aw tout koté pou fè tchè a moun kontan. Ou ka menné tanbou aw tout koté mé ou paka mennéy la mwen yé a menm! Ay! Mwen maléré! Tanbou o tanbou! Ou pa’a tann mwen ka kriyéw? Ou pa’a santi lè mwen ka chanté, sé pléré mwen ka pléré?

Mwen ja gadé a lantou mwen. mwen ja kouté byen é mwen tann tout kalité mizik. Mwen jis alé fè tout kalité mizik mé pani ayen ki ka soné kon son a tanbou Gwadloup. Tanbouyé, mwen péké las chèchéw. Si ou la, on koté, an péyi a yo la, mwen ké touvéw.

34

  By

Lè zyé an mwen fèmé, mwen ka songé péyi la. Mwen ka vwè bèl flanbwayan, fanmi, zanmi. Mwen ka tann son a lannuit. Mwen ka santi lodè a lanmè. Mwen ka tann son a tanbou la. Bouladjèl la. Mélodi a kréyòl la. Palé a gran moun, ri a timoun. Mwen ka vwè mè nati é pyé an mwen anvi santi sab la. Kò an mwen anvi oubliyé tout boné, manto, bòt. Péyi a lwen. I lwen dèyè loséan.

Délè mwen ka sonjé la mwen vwè jou, la mwen lévé. Mwen ka gadé la mwen ka rété jodila é bouch an mwen anvi kriyé “Mwen pa moun isi”. Kò an mwen anvi chapé, anvi kouri-najé-ritouné an péyi la. Tchè an mwen lou, tèt an mwen ka palé on ti pawòl ki ka fè mwen soufè.  I ka mandé mwen si mwen ni on péyi. I ka fè mwen maké “péyi la”, an plas a “péyi an mwen”.

Délè mwen ka mandé kò mwen si a pa anba dlo péyi an mwen yé. Mwen ka sonjé sa ki pa rivé lòt koté. Sa ki mò an kal a bato la, sa yo jété an lanmè a pou dlo a valé yo. Ola yo yé? Koté yo pasé? Alé mandé sirèn si yo gadé yo ka néyé oben si yo sové yo. Lanmè a gran. Lanmè a gran tèlman, pon moun pa konèt tousa ki andidan-y. Anba lanmè s’on mistè. Pon moun pa sav ki moun ki ka rété anba dlo a.

Fanmi ki koulé é disparèt an dlo la, mwen ka sonjé zòt é mwen ka chanté dlo a ki menné zòt on koté nou péké jen konèt. Ay fanmi, ola ou yé? Es tini on plas pou mwen anba lanmè? Mwen ké toujou enmé sizé douvan lanmè pou kouté sé vag la ka chanté. Kouté, kouté byen pou tann sirèn ka chanté é mandé kò mwen si a pa fanmi an mwen ki ka chanté listwa a on pèp yo té vlé néyé. Listwa a on pèp ki paka mò.

33

  By

Flè

An sé nèg lòt bò
An sé nèg o lwen
Dèyè loséan
An sé nèg lòt bò
Nèg o lwen o lwen o
An sé nèg
Nèg lòt bò
Nèg o lwen
Dèyè loséan
An sé nèg lòt bò
Nèg o lwen
On pyé bwa
Dérasiné
Ka pousé kwochi an béton a
Flanbwayan pa fèt
Pou pousé san soley
San chalè
Dé bra
Tout branch
Gran ouvè
Ka mandé syèl
Voyé tibwen chalè
Flanbwayan pa fèt
Pou pousé san soley
Grandi san limyè
Non
Wouj
Wouj sé koulè a flè an mwen
Wouj
Mé gri
Sé sa tou sèl ki a lantou mwen
O !
Sa tou sèl mwen ka vwè
Mwen pa fèt pou rété la !
Pa fèt pou rété la non !
Pa fèt pou rété la !
Ka pousé kwochi an béton a
Flanbwayan pa fèt
Pou pousé san soley
Grandi san limyè
San chalè
An vlé limyè
An vlé chalè
An vlé limyè é chalè
Voyé soley
Pou mwen doubout byen
Voyé limyè !
Pou mwen kléré
Pou mwen kléré
Voyé soley
Pou fè sé flè wouj la pousé
Pou mwen viv !
Pou mwen viv !
Pou mwen viv !
An sé nèg lòt bò
An sé nèg o lwen
Dèyè loséan
An sé nèg lòt bò
Nèg o lwen o lwen o
An sé nèg
Nèg lòt bò
Nèg o lwen
Dèyè loséan
An sé nèg lòt bò
Lwen o lwen o lwen o lwen o lwen o

 

 

32

  By

Mwen ka gadé yo ka pèd pasyans. Yo ka mòdé pwent bik a yo. Yo gadé alantou a yo. Yo ka maté anlè chèz a yo. Yo ka gadé lè la. Yo ka gadé adan òwdinatè la pou gadé akilè yo ké pé ay manjé. Yo konèt lè a poz a yo byen mé fo yo gadé kanmenm pas ou pa jen sav. Sé moun la sa, yo byen enmé chanjé lè a poz aw san diw ayen. Yo ni on jan yo enmé mèt on réinyon an mitan a jouné aw san diw ayen. Lè ou ka gadé lè a poz aw, ou ka yenki konstaté tout biten chanjé, ou ja anrita, é yo pa enmé sa. Fo ou suiv sa ki maké. Fo ou suiv pwogram la. Fo ou pwogramé kon robo. Rivé a lè la ki maké an òwdinatè la. Ay maché tibwen a lè la ki maké an òwdinatè la. Manjé a lè la ki maké an òwdinatè la. Ay maché ankò tibwen plita a lè la ki maké an òwdinatè la. Fou ou suiv pwogram la. Séw ki pwogramé kon robo.

Mwen ka gadé yo ka pèd pasyans. Yo bizwen ay manjé. A pa fen tousèl yo fen. Yo pa pli fen ki vou é mwen. Sé palé yo bizwen palé. Konsidiré yo patéka palé asé an téléfòn a moun la. Yo bizwen palé an vérité. Yo bizwen palé ba moun yo pé gadé an mitan zyé. Yo bizwen palé ba moun ki ké konprann yo. Palé ba moun ki péké hélé, ba yo lòd. Moun ki pété yenki rakroché é oubliyé yo si yo pa enmé sa yo ka di. Yo bizwen palé.

Mwen ka gadé yo ka pèd pasyans é mwen pa anvi ay manjé. Mwen fen mé mwen téké byen rété la jistan i lè pou mwen foukan. Mwen téké byen rété sizé la ka palé kon robo, ka résité ti pawòl an mwen kon machin. Mwen pa jen présé pou ay manjé pas mwen pa anvi kouté yo é réponn é fè konsidiré mwen ka dakò èvè tousa yo ka di. Mwen pa anvi jiré sé moun la ki ka kriyé nou. Mwen pa anvi résité tout bèl chif ki adan òwdinatè la pou di sé mwen ki ka travay plis ki pon moun. Mwen pa anvi résité tout vyé chif ki adan òwdinatè la pou tout moun plenn mwen. Mwen pa anvi di sa mwen ka fè lè mwen paka travay. Mwen pa anvi palé ba yo. Mwen sèten yo ni onlo kalité, yo tout trèbyen mé mwen pa anvi palé. Jodila sé lenbé ki ni. Iyè sé doulè ki té la. Mwen pa sav ka démen ké pòté. Tchè an mwen lou é pani pon pawòl ki ké pé chanjé sa. Mwen ké sizé an nwasè ka kouté Guy. Pani ayen plis dous ki sa.